Kierowca do odstrzału czyli różne tryby oraz przyczyny zatrzymania prawa jazdy, zawieszenia bądź utraty uprawnień do kierowania pojazdami

W związku z nowelizacją szeregu ustaw z dnia 20 marca 2015 r., która weszła w życie w dniu 18 maja 2015 r. postanowiliśmy usystematyzować Państwu siatkę pojęć związanych z utratą możliwości kierowania pojazdami zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi.

Niniejszy artykuł jest rozwinieciem w stosunku do tego wpisu poświęceoneg nowej (lepszej podobno) utracie prawka jazdy 

http://anuluj-mandat.pl/blog/post/jak-sie-bronic-skutecznie-przed-zatrzymaniem-prawa-jazdy-na-3-miesiace 

1. Cofnięcie uprawnień do kierowania pojazdami silnikowymi.

Zgodnie z art. 140 Prawa o ruchu drogowym - cofnięcie uprawnień  do kierowania pojazdami silnikowym następuje w drodze wydania przez starostę decyzji o cofnięciu w następujących przypadkach:

• przekroczenia, w okresie 1 roku od dnia wydania po raz pierwszy prawo jazdy, liczby 20 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego - w tym przypadku decyzja wydawana jest na wniosek komendanta wojewódzkiego Policji
• stwierdzenia, na podstawie prawomocnych rozstrzygnięć, że kierujący pojazdem silnikowym w okresie 2 lat od dnia wydania mu po raz pierwszy prawo jazdy popełnił przestępstwo przeciwko komunikacji lub trzy wykroczenia z katalogu:

1. Kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu, nie zachowując należytej ostrożności, powoduje zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym;
2. b) Kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu, nie zachowując należytej ostrożności, powoduje zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka;
3. c) Kto, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym;

d)Kto, prowadząc pojazd, nie stosuje się do ograniczenia prędkości określonego ustawą lub znakiem drogowym - przekraczając dozwoloną prędkość ponad 30 km/h;

1. e) Kto, prowadząc pojazd poza drogą publiczną, strefą zamieszkania lub strefą ruchu, nie zachowuje należytej ostrożności, czym zagraża bezpieczeństwu innej osoby.

Przy czym decyzja o cofnięciu uprawnienia jest wydawana na wniosek komendanta wojewódzkiego Policji

• w przypadku niepoddania się sprawdzeniu kwalifikacji określonej w art 114 Prawo o ruchu drogowym - osoba posiadająca uprawnienie do kierowania pojazdem, skierowana decyzją starosty na wniosek komendanta wojewódzkiego Policji, w razie przekroczenia 24 punktów otrzymanych na podstawie naruszenia przepisów.

Należy zauważyć, że w 2013 r. uchylono cały szereg przepisów związanych z cofnięciem uprawnień - wcześniej cofnięcie następowało m.in. nie poddania się badaniom lekarskim czy psychologicznym. W tej nowelizacji dodano natomiast przepis dotyczący cofnięcia uprawnień w razie popełnienia trzech wyżej wskazanych wykroczeń w okresie dwóch lat od wydania po raz pierwszy prawo jazdy.

2. Zwykłe zatrzymanie prawa jazdy

Prawo jazdy zatrzymuje za pokwitowaniem Policjant w razie:

• uzasadnionego podejrzenia, że kierujący znajduje się w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu;
• stwierdzenia zniszczenia prawa jazdy w stopniu powodującym jego nieczytelność;
• podejrzenia podrobienia lub przerobienia prawa jazdy;
• gdy upłynął termin ważności prawa jazdy;
• gdy wobec kierującego pojazdem wydane zostało postanowienie lub decyzja o zatrzymaniu prawa jazdy;
• gdy wobec kierującego pojazdem orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów lub wydano decyzję o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami;
• przekroczenia przez kierującego pojazdem liczby 24 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego;
• przekroczenia przez kierującego pojazdem w okresie 1 roku od dnia wydania po raz pierwszy prawa jazdy liczby 20 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego;
• stwierdzenia, na podstawie prawomocnych rozstrzygnięć, że kierujący pojazdem silnikowym w okresie 2 lat od dnia wydania mu po raz pierwszy prawo jazdy popełnił przestępstwo przeciwko komunikacji lub trzy wykroczenia z katalogu:

1. Kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu, nie zachowując należytej ostrożności, powoduje zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym;
2. b) Kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu, nie zachowując należytej ostrożności, powoduje zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka;
3. c) Kto, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym;

d)Kto, prowadząc pojazd, nie stosuje się do ograniczenia prędkości określonego ustawą lub znakiem drogowym - przekraczając dozwoloną prędkość ponad 30 km/h;

1. e) Kto, prowadząc pojazd poza drogą publiczną, strefą zamieszkania lub strefą ruchu, nie zachowuje należytej ostrożności, czym zagraża bezpieczeństwu innej osoby;

• stwierdzenia braku dokumentów: zaświadczenia o przeprowadzonym badaniu technicznym z wynikiem pozytywnym w zakresie wyposażenia pojazdu w blokadę alkoholową i dokumentu potwierdzającego kalibrację blokady alkoholowej, wystawionego przez producenta urządzenia lub jego upoważnionego przedstawiciela lub prowadzenia pojazdu niewyposażonego w blokadę alkoholową w przypadku ograniczenia uprawnienia do kierowania wyłącznie pojazdem wyposażonym w blokadę alkoholową;
• Policjant zatrzyma prawo jazdy za pokwitowaniem również w przypadku ujawnienia czynu polegającego na kierowaniu pojazdem z prędkością przekraczającą dopuszczalną o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym lub przewożeniu osób w liczbie przekraczającej liczbę miejsc określoną w dowodzie rejestracyjnym (pozwoleniu czasowym) lub wynikającą z konstrukcyjnego przeznaczenia pojazdu niepodlegającego rejestracji

Ponadto Policjant może zatrzymać prawo jazdy za pokwitowaniem w razie uzasadnionego podejrzenia, że kierowca popełnił przestępstwo lub wykroczenie, za które może być orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów.

Wydane pokwitowanie uprawnia nas do kierowania pojazdami przez:

1. 7 dni w przypadku - stwierdzenia zniszczenia prawa jazdy w stopniu powodującym jego nieczytelność, podejrzenia podrobienia lub przerobienia prawa jazdy, gdy upłynął termin ważności prawa jazdy oraz zatrzymania prawa jazdy przez Policjanta za pokwitowaniem w razie uzasadnionego podejrzenia, że kierowca popełnił przestępstwo lub wykroczenie, za które może być orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów.
2. 24 godziny w przypadku - zatrzymania prawa jazdy w związku z kierowaniem pojazdem z prędkością przekraczającą dopuszczalną o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym oraz przewożeniem osób w liczbie przekraczającej liczbę miejsc określoną w dowodzie rejestracyjnym (pozwoleniu czasowym) lub wynikającą z konstrukcyjnego przeznaczenia pojazdu niepodlegającego rejestracji

Zatrzymane w tym trybie prawo jazdy, z wyjątkiem sytuacji podejrzenia podrobienia lub przerobienia prawa jazdy, jest przekazywane przez Policję niezwłocznie, lecz nie później niż w ciągu 7 dni do sądu właściwego do rozpatrzenia sprawy o wykroczenie, prokuratorowi lub staroście.

Następnie w przypadkach uzasadnionego podejrzenia, że kierujący znajduje się w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu oraz zatrzymania prawa jazdy za pokwitowaniem w razie uzasadnionego podejrzenia, że kierowca popełnił przestępstwo lub wykroczenie, za które może być orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów - w ciągu 14 dni od otrzymania prawa jazdy prokurator (o ile prowadzone jest postępowanie przygotowawcze) lub sąd po przekazaniu sprawy do sądu, a w sprawach o wykroczenie - sąd właściwy do rozpoznania sprawy wydaje postanowienie o zatrzymaniu prawa jazdy. O wydaniu takiego postanowienia zawiadamia się właściwego starostę. Co ważne, na takie postanowienie przysługuje zażalenie.

3. Nowe zatrzymanie czasowe na 3 miesiące (pod kontrolą sądową)

Nowelizacja przepisów wprowadziła szczególny rodzaj czasowego zatrzymania prawa jazdy, które mylnie jest interpretowane jako postepowanie administracyjne podobne do cofnięcia uprawnień czy zwykłe czasowe zatrzymanie, jednak więcej ma wspólnego ze zwykłym zatrzymaniem z pkt 2 naszego opracowania.

Nowy art. 135 ust 1 pkt 1a stanowi bowiem:

„Zatrzyma (Policjant - przyp.aut) prawo jazdy za pokwitowaniem w przypadku ujawnienia czynu polegającego na:

1. a) kierowaniu pojazdem z prędkością przekraczającą dopuszczalną o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym lub
2. b) przewożeniu osób w liczbie przekraczającej liczbę miejsc określoną w dowodzie rejestracyjnym (pozwoleniu czasowym) lub wynikającą z konstrukcyjnego przeznaczenia pojazdu niepodlegającego rejestracji; przepis nie dotyczy przewozu osób autobusem w publicznym transporcie zbiorowym w gminnych, powiatowych i wojewódzkich przewozach pasażerskich w rozumieniu ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz.U. z 2011 r. Nr 5, 13, z późn. zm.³⁰⁵⁾), o ile w pojeździe przewidziane są miejsca stojące”.

Znamienne, że w przypadku tej kontrowersyjnej noweli ustawodawca w ogóle zapomniał odnieść te przepisy zarówno do drogi sądowej jak i drogi administracyjnej. Jeśli by traktować uchybienie ustawodawcy poważnie to policjant zatrzymując prawo jazdy powinien trzymać je u siebie w torbie i bez możliwości jakiegokolwiek odwołania się oddać nam (chyba osobiście, bo tryb też nie jest przewidziany) po 3 miesiącach. Nie ma przy tym odnośnie tego przepisu także jakiegokolwiek nawiązania pozwalającego na stwierdzenie, że wraz z zatrzymaniem prawa jazdy kierowca traci lub ma zawieszone uprawnienia do kierowania pojazdami.

Jakie więc są konsekwencje praktyczne sytuacji, że przepis art. 135 ust. 1 pkt.1a nie został przypisany przez ustawodawcę do żadnego postępowania bezpośrednio (gdyż katalog przepisu 136 ust. 1 nie został poszerzony jako mający zastosowanie do art. 135 ust1 pkt. 1a.)? Po pierwsze: do tego przepisu tego nie ma kompletnie żadnych przepisów wykonawczych. Po drugie: wbrew publicznym twierdzeniom Rzeczników Policji, a nawet reprezentantów Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka policjant nie ma uprawnienia, by przekazać nasze prawo jazdy staroście, a ten z kolei nie ma uprawnienia, by wydać nam decyzje o zatrzymaniu uprawnień, gdyż nie jest przez ustawę wprost wskazany a musi działać przecież na podstawie i w granicach prawa.

Co więcej: Policjant nie może w imieniu starosty odbierać nam uprawnienia gdyż nie jest przez starostę upoważniony do dokonywania czynności w jego imieniu.

Aby wybrnąć z tego patu ustawowego w którym Policjant zostaje z naszym prawem jazdy w ręku i nic nie możemy z tym zrobić póki nam osobiście nie przywiezie ich  za 3 miesiące należy zastosować wykładnię funkcjonalną, a więc oprzeć się wprost na przepisach art. 45 i Art. 77 Konstytucji RP dającej nam prawo do sądowej kontroli działań policji i na tej podstawie zlikwidować lukę prawną używając per analogia mechanizmu z przepisu art. 137 ust. 1 pkt. 2 w zw. z art. 135 ust. 1 pkt. 2 (tym od zatrzymania w przypadku uzasadnionego podejrzenia wykroczenia drogowego… patrz wyżej) z czego wynika, że tak jak i tam tak i tu Policjant ma obowiązek przekazać Sądowi zatrzymane prawo jazdy w ciągu 7 dni. Dopiero po uprawomocnieniu się orzeczenia sądu staje się ono podstawą wydania przez Starostę decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy. Żaden więc Starosta nie ma prawa tego robić bez sądu odbierając po prostu dokument prawa jazdy od policjanta, wszak stwierdzenie przez funkcjonariusza przekroczenia prędkości, a więc popełnienia wykroczenia nigdy nie podlega ocenie administracyjnej ale sądowej (zwłaszcza gdy jest kwestionowane, a więc przy odmowie przyjęcia mandatu). Nie ma wszak możliwości przekroczenia dopuszczalnej prędkości o 50 km/h nie popełniając jednocześnie wykroczenia – droga sądowa jest więc jedyna możliwa i dopuszczalna, zgodnie z polskim prawem i Konstytucją RP.

Inne zachowanie policjanta jest bezprawne, a decyzja starosty o zatrzymaniu prawa jazdy wydana z pominięciem drogi sądowej powinna zostać uchylona przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze.

Warto walczyć o swoje prawa, gdyż zgodnie z zawartym spostrzeżeniem w niniejszej analizie, do czasu uprawomocnienia się decyzji starosty o zatrzymaniu prawa jazdy w tym przypadku nie ma podstaw do twierdzenia, że uprawnienia nasze podlegają zawieszeniu – a więc w przypadku kolejnej kontroli w tym okresie nie ma żadnej eskalacji sankcji, a odpowiadać możemy co najwyżej za brak blankietu (mandat 50 zł bez punktów) i nowe wykroczenie drogowe (jeśli je popełniliśmy).

4. Zakaz prowadzenia pojazdów.

Jest to zakaz, który może orzec Sąd na podstawie art. 42 Kodeksu Karnego w razie skazania osoby uczestniczącej w ruchu za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, w szczególności jeżeli z okoliczności popełnionego przestępstwa wynika, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę zagraża bezpieczeństwu w komunikacji. Sąd orzeka, na okres nie krótszy niż 3 lata, zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów albo pojazdów określonego rodzaju, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa był w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia. Ostatnia nowelizacja wprowadza minimalny okres - nie krócej niż 3 lata. Sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio w razie popełnienia przestępstwa w trakcie trwającego już zakazu prowadzenia pojazdów lub jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa określonego jako doprowadzenie do katastrofy, którego następstwem jest śmierć innej osoby lub ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, albo w czasie popełnienia przestępstwa określonego w art. 177 par 2 (Jeżeli następstwem wypadku jest śmierć innej osoby albo ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.) był w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia, chyba że zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami - ponadto Sąd orzeka obligatoryjnie dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów w przypadku recydywy.

5. Typowe czasowe zatrzymanie prawa jazdy

Na samym początku należy podkreślić, że jest to zatrzymanie prawa jazdy w postępowaniu administracyjnym. Ten tryb został uregulowany w ustawie o kierujących pojazdami z 05.01.2011 r. w art. 102. Starosta wydaje decyzję administracyjną o zatrzymaniu prawa jazdy lub pozwolenia na kierowanie tramwajem, w przypadku gdy:

1. a) upłynął termin ważności prawa jazdy lub pozwolenia na kierowanie tramwajem - jeżeli dokument ten został przesłany przez organy kontroli ruchu drogowego;
2. b) osoba posiadająca prawo jazdy lub pozwolenie na kierowanie tramwajem nie przedstawiła w wymaganym terminie zaświadczenia o ukończeniu:kursu dokształcającego w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego, praktycznego szkolenia w zakresie zagrożeń w ruchu drogowym, kursów reedukacyjnych;
3. c) osoba posiadająca prawo jazdy lub pozwolenie na kierowanie tramwajem nie przedstawiła w wymaganym terminie orzeczenia o istnieniu lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdem lub o istnieniu lub braku przeciwwskazań psychologicznych do kierowania pojazdem

oraz przypadki eskalacji sankcji

Jeżeli osoba kierowała pojazdem pomimo wydania decyzji administracyjnej o zatrzymaniu jej prawa jazdy lub  zatrzymania prawa jazdy na podstawie art. 135 ust. 1 pkt 1a ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym czyli  zatrzymania prawa jazdy za pokwitowaniem w przypadku ujawnienia czynu polegającego na:

1. a) kierowaniu pojazdem z prędkością przekraczającą dopuszczalną o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym lub
2. b) przewożeniu osób w liczbie przekraczającej liczbę miejsc określoną w dowodzie rejestracyjnym (pozwoleniu czasowym) lub wynikającą z konstrukcyjnego przeznaczenia pojazdu niepodlegającego rejestracji

• starosta wydaje decyzję administracyjną o przedłużeniu okresu, na który zatrzymano prawo jazdy, do 6 miesięcy.

Ponadto -  jeśli sprawa o naruszenie została skierowana do rozpoznania przez sąd lub organ orzekający o sprawie w postępowaniu dyscyplinarnym i nie zakończyła się prawomocnym rozstrzygnięciem w okresie 3 miesięcy od dnia zatrzymania dokumentu, a w przypadku ponownej decyzji administracyjnej  - w okresie 6 miesięcy -  podlega on (dokument) zwrotowi.

Zwrot zatrzymanego prawa jazdy lub pozwolenia na kierowanie tramwajem następuje po ustaniu przyczyny zatrzymania oraz po uiszczeniu opłaty ewidencyjnej. Jeżeli od dnia zatrzymania prawa jazdy lub pozwolenia na kierowanie tramwajem upłynął okres przekraczający rok, warunkiem wydania prawa jazdy lub pozwolenia na kierowanie tramwajem jest uzyskanie pozytywnego wyniku kontrolnego sprawdzenia kwalifikacji. 

Czy decyzja administracyjna może zostać wydana w oparciu o zdjęcie z fotoradaru?  Oczywiście nie - zgodnie z art.102 ust. 1c ustawy o kierujących pojazdami - decyzja starosty zostaje wydana - jeżeli prawo jazdy nie zostało zatrzymane przez Policjanta w przypadku  wskazanym w art. 135 ust. 1 Prawo o ruchu drogowym - tylko w przypadku ujawnienia odpowiednich wykroczeń - więc nie w przypadku wątpliwych zdjęć z fotoradarów.

Czy może zostać wydana w skutek działania GITD lub SM?

Również nie!

W odpowiednich przepisach wskazuje się tylko Policje; jedyną wzmianką o „organach kontroli ruchu drogowego” wstępuje w art. 102 ust. 1 ustawy o kierujących pojazdami - ale tylko w przypadku wydania przez starostę decyzji administracyjnej o zatrzymaniu prawa jazdy tylko i wyłącznie w przypadku gdy upłynął termin ważności prawa jazdy! A nie w przypadku wskazanym w art. 102 ust. 4 tejże ustawy tj. gdy kierujący pojazdem przekroczył dopuszczalną prędkość o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym (Art.139 ust. 4 nadaje inspektorom transport drogowego uprawnienie – ale nie w oparciu o fotoradar, bo nie ma możliwości korespondencyjnego zatrzymania prawa jazdy).

Nie należy byc piratem drogowym, bo wtedy utrata prawa jazdy może się zdarzyc wprawdzie bezprawna, ale może uratować życie, natomiast należy się bronić przed nadużyciami funkcjonariuszy - tu jeden z lepszych sposobów:

http://anuluj-mandat.pl/blog/post/skontroluj-kontrolujacego-cie-funkcjonariusza-na-drodze-szablon-do-pobrania

W razie jednak jakby utrata nastąpiła - jedna z tych, o których mowa w artykule, a czujesz się skrzywdzony i chciałbyś walczyć o swoje to zgłoś się do naszych prawników. Pomogą najlepiej a najtaniej: http://anuluj-mandat.pl/advice

UWAGA: Policjantom domniemujacym sobie uprawnienia w dopieprzaniu obywatelowi albo pozbawianiu go praw dedykujemy orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 1994 r. (W 7/94) w którym TEN stwierdza:

„Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego z konstytucyjnej zasady legalności, jak również z zasady demokratycznego państwa prawa wynika jednoznaczny wniosek, że w przypadku, gdy normy prawne nie przewidują wyraźnie kompetencji organu państwowego, kompetencji tej nie wolno domniemywać i w oparciu o inną rodzajowo kompetencję przypisywać ustawodawcy zamiaru, którego nie wyraził. Trybunał Konstytucyjny w swoim orzecznictwie zajmował w sprawie przepisów kompetencyjnych stanowisko zdecydowane, stwierdzając wielokrotnie, iż przepis kompetencyjny: “podlega zawsze ścisłej wykładni literalnej, domniemanie objęcia upoważnieniem materii w nim nie wymienionych w drodze np. wykładni celowościowej nie może wchodzić w rachubę...”

Nie macie kompetencji by zawieszań uprawnienia kierowcom lub przekazywać blankiety prawa jazdy do Starosty? Nie domniemujcie ich sobie? Nie wiecie co robić? Stosujcie zapisy Konstytucji wprost!!!